Zoutstook keramiek nest kommen voor Dutch Design Week 2022

Project Home(land) - Dutch Design Week 2022

Nest kommen gestookt met Oekraïens zout voor de Dutch Design Week 2022, project Home(land)

 

Midden in de zomermaand juni ben ik uitgenodigd door mijn bovenburen om mee te doen aan een project voor de Dutch Design Week. Al eerder hadden we samen thee gedronken en elkaar verteld over onze kunsten. Mijn bovenbuurvrouw Dasha Tsapenko is designer en curator en maakt heel interessante soorten textiel door paddenstoelen in te zetten. Het gebruik van mycelium van paddenstoelen en traditionele vormen van textielkunst maakt dat haar werk een kruising is van design en innovatie. Samen met haar partner Nazar Gresko is ze gevraagd om een gedeelte van de Dutch Design Week in te richten. Het zoutpotje, dat ik ze een keer heb gegeven, heeft hun interesse gewekt en maakte  dat ze mijn werk onderdeel wilde laten zijn in het verhaal van project Home(land).

            

De oorlog in Oekraïne is de aanleiding voor het samenbrengen van vijf keramische kunstenaars, wiens werk samen met het werk van Dasha het narratief vormde. Dasha’s werk bestond uit traditionele Gunya’s, in haar thuisland Oekraïne kledingstukken voor de mensen die met hun schapen voor maanden de bergen in trekken. Daar is de Gunya naast kleding ook hun bed en beschutting, het is een thuis. Aan alle kunstenaars is gevraagd een benadering van “Home” te verbeelden met hun werk, een thuis dat zoveel Oekraïners zijn kwijtgeraakt en proberen te zoeken op nieuwe plaatsen op verschillende manieren.

In The New Block in Eindhoven hingen allerlei Gunya’s van verschillende speciaal gemaakte materialen, dramatisch opgesteld en belicht. Daarbij zijn de processen en materiaal beschreven in teksten met monsters van materiaal, maar ook tijdens rondleidingen van de deelnemers en curatoren. De keramische werken hadden allemaal een eigen thema binnen het project, van traditioneel Oekraïens “melkkeramiek” tot vazen waarin puin van de oorlog is verwerkt.

Mijn werk is gezouten met zout uit Oekraine. Het land is Europa’s grootste zout producent. Tijdens de oorlog was er een tijd een tekort, omdat vier van de vijf grootste zoutmijnen in bezet gebied liggen. Het zout wordt op verschillende plaatsen op verschillende manieren gewonnen. Bij één van de mijnen wordt zout handmatig uit zout grondwater verkregen. Zoals bovenbuurman Nazar mij liet zien tijdens overleg voor het project, is deze mijn een toeristische aangelegenheid geworden in de laatste jaren. De mijn verwerkt nog maar zo’n 40 kilo per jaar, omdat het proces met de hand erg tijdrovend is. Tijdens de oorlog verliet de eigenaar zijn mijn om te vechten aan de frontlinie. Naarmate het tekort aan zout steeds groter werd door de bezetting, steeg de vraag naar zout. De eigenaar keerde terug om weer te produceren.

Bij het woord “home” denk ik meteen aan kommen. De nesten kommen symboliseren voor mij een familie, van de kleinste tevens “jongste” tot de grootste en wijze ”oudste”. Familie is voor mij thuis, ook al is ze niet in de buurt. De gedachten aan hoe bijvoorbeeld mijn moeder altijd bezig is in de tuin en mijn vader altijd de krant leest en daarbij heel luidruchtig de pagina’s omslaat, geeft mij het gevoel van thuis en veiligheid. De nesten vertegenwoordigen ook het gevoel van veiligheid die in verschillende lagen van je persoon zitten. Het stenen huis waar je in woont vormt de buitenste laag terwijl het thuis zijn in je lichaam helemaal van binnen zit. Voor honderdduizenden mensen in Oekraïne zijn de lagen door de oorlog kapot gemaakt en zij moeten hun familie missen, de mensen met wie ze thuis aan tafel zaten en hun maaltijd aten uit kommen.

Tijdens het maken van de kommen kreeg ik opeens het idee om “mensen” te maken. Ik had sterk het gevoel dat ik in de klei emotie moest leggen door stukken klei met mijn handen te vormen tot iets dat me aansprak. Dit is de eerste keer dat ik abstract werk heb gemaakt. Heel toevallig is dat ik er bij een volgend overleg met Dasha en Nazar achter kwam dat er eeuwenoude beelden van metershoge vrouwfiguren over Oekraïne verspreid staan, de koerganstele.

De mensen en de nesten zijn gedecoreerd met kobaltoxide, wat een typisch Nederlands gebruik is (zoals het Delftsblauw) en dat ook past bij het zoutstoken. Van oorsprong is zoutstoken een goedkope manier om potten te voorzien van een glazuur. De techniek komt sinds de 13e eeuw in Duitsland en Nederland voor, waarvan Keulse potten en de oranje bruine jeneverflessen voorbeelden zijn. Het gebruik van kobalt geeft een goed contrast met de kleur van rauwe klei, die verkleurt naar bruin tot grijs, afhankelijk van de plaats in de oven tijdens het stoken. De binnenkant is voorzien van een primitieve manier van glazuren, namelijk een asglazuur. In de oven verandert het zout bij hoge temperatuur in gas en wolkt dan om de potten heen. Het zout beland niet zo gauw op de binnenkant van de potten, dus is het noodzakelijk de binnenkant te glazuren om het als serviesgoed te kunnen gebruiken.

Deze opdracht was voor mij heel spannend. Ik heb mij voor de eerste keer gewaagd aan nestkommen en abstract werk. Daarnaast had ik ook maar één kans om het te stoken. Het zoutstook werk wordt namelijk op locatie gestookt. Ook is een zoutstook vrij onvoorspelbaar en kan het zijn dat het werk vervormt of zelfs stuk gaat tijdens het stoken. Maar je ziet het vaak pas nadat het hele stookproces voltooid is! Gelukkig is alles goed gegaan en is al het werk heel uit de stook gekomen.

Het was heel gaaf om op zaterdag 22 oktober het project te zien tijdens de Dutch Design Week in Eindhoven. Heel bijzonder om een onderdeel te zijn van een project dat mij zo raakt en waardoor ik met mensen die erbij betrokken waren, mooie gesprekken heb gevoerd. Hoe het laten zien van mijzelf in mijn werk een raakvlak creëert met een ander.

De Home(land) exhibition reist de komende tijd rond. Daarover zal ik u op de hoogte houden via de nieuwsbrief en mijn Instagrampagina. Mocht u geïnteresseerd zijn in het werk, dan kunt u altijd contact met mij opnemen via charlotte@chy-pottery.nl of via het contactformulier.

Back to blog